«Бір терезе» қағидаты фармацевтикада: ерікті бастама міндетке айнала ма?
2021 жылы Мемлекет басшысы өз жолдауында отандық дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың ішкі нарықтағы үлесін 2025 жылға қарай 50%-ға дейін арттыруды тапсырған болатын. Алайда, Ұлттық статистика бюросының дерегіне сәйкес, бұл көрсеткіш 2023 жылы небәрі 14,5%-ды, ал 2024 жылы 13%-ды ғана құрады.
Отандық фармацевтикалық нарықтың дамуына кедергі келтіріп отырған басты факторлардың бірі – артық реттеулер мен бюрократия. Бұл мәселе «Атамекен» ҰКП тарапынан бірнеше рет көтерілді. Жауап ретінде Денсаулық сақтау министрлігі дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды мемлекеттік тіркеу процесін оңтайландыру мақсатында «Бір терезе» қағидаты бойынша композиттік қызметті енгізу бастамасын көтерді.
Жаңа қызметті талқылау мақсатында «Атамекен» ҰКП Фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп комитетінің кеңейтілген отырысын өткізіп, оған Денсаулық сақтау министрлігі, оған қарасты ұйымдар, Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі, Цифрландыру министрлігі мен бизнес өкілдері қатысты.
Бұған дейін де атап өтілгендей, НПП сарапшылары жобаның бизнес қажеттіліктеріне толық сәйкес келмейтінін жеткізген. Фармацевтикалық және медицина өнеркәсібі мен медициналық қызметтер комитетінің төрағасы Нұржан Отарбаевтың айтуынша, бизнес-қауымдастық министрліктің бұл бастамасын оң қабылдағанымен, «Бір терезе» қағидаты бойынша пилоттық жобаны енгізу туралы бұйрық «Атамекен» ҰКП мен бизнес-қауымдастықтың қатысуынсыз әзірленген. Бұл жағдай фармаөнімдерді нарыққа шығару тәртібін түбегейлі өзгертетінін ескере отырып, елеулі кемшілік ретінде қарастырылады.
Республикалық электрондық денсаулық сақтау орталығының бірінші орынбасары Бейбіт Есенбаевтың айтуынша, жаңа модель шеңберінде тіркеу мерзімдері мен өтінім беру рәсімдері оңтайландырылған. Сараптама сатысынан кейін құжаттар автоматты түрде тіркеуге өтеді, яғни өтінімді қайтадан ұсыну талап етілмейді. Сонымен қатар, ескертулерге түзету енгізу үшін «Стоп» батырмасын енгізу, жекелеген қызметтерді таңдау мүмкіндігі қарастырылуда. Қазіргі уақытта «Бір терезе» платформасы әзірлену сатысында, алдағы уақытта пилоттық тестілеуге ұсынылып, бизнес ұсыныстары негізінде жетілдіріледі.
Алайда, Еуразиялық медициналық қауымдастықтың атқарушы директоры Сәуле Сатыбаева №40 бұйрықтың «Құқықтық актілер туралы» ҚР Заңының талаптарын бұза отырып қабылданғанын сынға алды. Себебі, тиімділік талдауы жүргізілмеген және пилоттық жобаның толық аяқталуы қамтамасыз етілмеген.
Халықаралық фармацевтикалық өндірушілер қауымдастығының атқарушы директоры Светлана Оспанова №40 бұйрық («Бірыңғай терезе» қағидаты бойынша дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды мемлекеттік тіркеу бойынша пилоттық жобаны жүргізу туралы №40 бұйрығы) негізінде №77 («Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сауда атауына шекті бағаларды бекіту туралы» №77 бұйрығы) шекті бағалар туралы бұйрық жобасының әзірленуін заңсыз деп есептейді. Себебі, №40 бұйрық ЕАЭО тіркеу куәлігі бар дәрілік заттарды тіркеуді реттемейді. №77 жобасы аясында шекті бағаларды 50%-дан астам төмендету шетелдік өндірушілердің өз өнімдерін нарықтан алып кетуіне, отандық өндірушілердің ұзақмерзімді шарттарды орындай алмауына және дәрілік заттардың тапшылығына әкелуі мүмкін.
Осыған байланысты фармацевтикалық бизнес өкілдері мынадай ұсыныстарын білдірді:
- композиттік қызметті нарыққа шығу үшін ерікті түрде сақтау және ЕАЭО рәсімдерін ескере отырып жетілдіру;
- дәрілік заттарға инспекция мен сараптаманы параллель жүргізу мүмкіндігін қарастыру;
- медициналық бұйымдарға қатысты артық инспекцияларды қысқартып, отандық өндірушілер тізіліміне енудің нақты өлшемшарттарын енгізу арқылы жалған өндірушілермен күрес жүргізу.
Денсаулық сақтау министрлігінің Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитетінің төрағасы Бауыржан Жүсіповтің айтуынша, №40 бұйрықтағы еріктілік жағдайы уақытша негізде. Болашақта оның орындалуы міндетті болады, өйткені шекті бағаларды бекітетін бұйрықтар жойылып, бағалар «Бір терезе» жүйесі арқылы автоматты түрде қалыптасады.
Қорытындылай келе, ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі Ербол Оспанов платформаға фармацевтикалық қауымдастықпен бірге жетілдіру қажет екенін атап өтті. Сондай-ақ, №40 бұйрықтың әзірше ерікті сипатта екенін және министрлік «Атамекен» ҰКП мен бизнес-қауымдастықтың ұсыныстарына ашық екенін тілге тиек етті.
Пікір қалдыру:
Пікірлер: